Khutbah Jumat Mudhunake Suaramu Nalika Guneman Karo Wong Liya

NU Cilacap Online – Kepriye swarane kelede? meringkik, njerit, iki dianalogake karo wong sing emosi lan nesu, mesthine bakal nggedhekake swarane amarga dheweke dikendhaleni dening Iblis.
Kados sabdanipun kanjeng Nabi SAW bilih pitik kluruk merga weruh malaikat, dene kelede meringkik amarga weruh syetan. Dadi wong sing muni swarane merga nesu kuwi dibandingna karo swarane kelede.
Khutbah Jumat bahasa jawa kali ini mengangkat judul “Mudhunake Suaramu Nalika Guneman Karo Wong Liya”. Naskah Khutbah Jumat ini di susun oleh KH Muhyiddin, SM., S.Pd.I., M.Pd. Ketua LD PCNU Kabupaten Semarang.
Khutbah Sepindah
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِيْ وَفَّقَ مَنْ شَاءَ مِنْ خَلْقِهِ بِفَضْلِهِ وَكَرَمِهِ، وَخَذَلَ مَنْ شَاءَ مِنْ خَلْقِهِ بِمَشِيْئَتِهِ وَعَدْلِهِ. وَأَشْهَدُ أَنْ لَّاإِلٰهَ إِلَّااللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيْكَ لَهُ، وَلَا شَبِيْهَ وَلَا مِثْلَ وَلَا نِدَّ لَهُ، وَلَاحَدَّ وَلَاجُثَّةَ وَلَاأَعْضَاءَ لَهُ. وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا وَحَبِيْبَنَا وَعَظِيْمَنَا وَقَائِدَنَا وَقُرَّةَ أَعْيُنِنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، وَصَفِيُّهُ وَحَبِيْبُهُ. اَللّهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدِ ابْنِ عَبْدِاللهِ، وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ وَمَنْ وَّالَاهُ، وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ. أَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّي أُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ بِتَقْوَى اللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيْمِ الْقَائِلِ فِيْ مُحْكَمِ كِتَابِهِ : إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللهِ أَتْقَاكُمْ ِإنَّ اللهَ عَلِيْمٌ خَبِيْرٌ. وَقَالَ أَيْضًافِى كِتَابِهِ الكَرِيْم، ثُمَّ أَفِيضُواْ مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ وَٱسْتَغْفِرُواْ ٱللّٰهَ ۚ إِنَّ ٱللّٰهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ.
Ma’aasyiral Muslimin Rahimakumullah
Alhamdulillah, wonten ing dinten Jum’at ingkang mulya menika kita taksih dipun paringi dening Allah SWT, nikmat Islam, iman lan ihsan ugi kesehatan satemah kita saged nindakaken sholat jumat wonten ing masjid menika kanthi andhap asor lan khusuk.
Sholawat saha salam tansah kita aturaken dumateng junjungan kita Nabi Muhammad SAW minangka kanjeng nabi ingkang saged paring syafaat. Mugi-mugi ing tembe pikantuk berkahipun, Aamiin.
Kados wonten ing edisi Jum’at ingkang kapengker, khatib paring piweling dumateng kito sedoyo, khususipun dumateng khatib pribadhi, supados tansah mbudidaya ningkataken taqwa lan iman dhumateng Allah SWT, inggih menika nindakaken sedaya kewajiban lan nebihi sedaya ingkang dipun larang dening Allah SWT.
Ma’asyiral Muslimin Jama’ah Jum’ah Rahimakumullah
Kita sedaya sampun mangertosi bilih swanten ingkang alus nalika sesrawungan menika ateges ngedhunake nada, dadosaken swanten positif, ngedhunake volume tanpa ngangkat utawi ngunggah-unggahi, kalebet ing babagan menika nuwuhaken kesan tembung utawi ukara ingkang boten nedahaken umuk.
Penggunaan bahasa sajrone komunikasi antarane individu, menehi kesan informasi babagan sing duwe, apa dheweke iku wong sing alus atine, sopan, sopan utawa sombong, keras hati lan egois. Amargi tembung menika dipundamel wonten ing pikiranipun tiyang ingkang dipunpangaribawani dening kawruh dhiri, watak, kapribaden saha sipat-sipat pribadi ingkang salajengipun ndadosaken lambe dados lawang kangge mbuka saha mangertos kapribaden kanthi lengkap.
Wondene menawi wonten tiyang ingkang ngandharaken seratan, lajeng tiyang sanes minangka mitra komunikasi badhe nanggapi, nafsiraken saha nafsiraken seratan saha sedaya ingkang gayut kaliyan seratan (isi, suasana, konteks saha pangirim).
Wong liya bebas nafsirake kanthi nggunakake perasaan utawa emosi kanggo napsirake saben pesen sing tekan. Allah SWT ngandika:
فَقُولَا لَهُۥ قَوْلًۭا لَّيِّنًۭا لَّعَلَّهُۥ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَىٰ
Tegesipun : “Mulane padha guneman marang wong loro mau nganggo tembung sing alus, muga-muga dheweke eling utawa wedi.”
Hadirin Sidang Jum’at ingkang bahagia
Kasunyatane saben pesen komunikasi bakal dirasakake dening saben wong, mula sadurunge kita ngasilake pesen komunikasi sing apik nalika ngomong lan sesambungan karo wong liya, gunakake ati lan perasaan supaya bisa ditampa kanthi apik dening kabeh wong.
Migunakake lan milih tembung-tembung kang trep miturut konteks, nduweni unen-unen kang positip, nyritakake kanthi cara sing apik kanthi unen-unen kang bener, ora cepet banget lan ora alon, ora banter utawa dhuwur supaya wong mikir nesu lan ora andhap-asor, ayem saengga wong kangelan ngrungokake.
Allah SWT nyaranake iki ing Al Qur’an nalika nerangake pesen Luqmanul Hakim marang putrane.
وَٱقۡصِدۡ فِي مَشۡيِكَ وَٱغۡضُضۡ مِن صَوۡتِكَۚ إِنَّ أَنكَرَ ٱلۡأَصۡوَٰتِ لَصَوۡتُ ٱلۡحَمِيرِ
Tegesipun : “Lan gampilna lakumu lan alusna swaramu. Satemene swarane kang ala iku swarane kuldi.” (QS. Luqman: 19).
Sabdanipun Allah SWT punika saestu trep sanget nalika damel analogi kaliyan tembung utawi tembung ingkang inggil lan banter kados kelede.
Kepriye swarane kelede? meringkik, njerit, iki dianalogake karo wong sing emosi lan nesu, mesthine bakal nggedhekake swarane amarga dheweke dikendhaleni dening Iblis.
Kados sabdanipun kanjeng Nabi SAW bilih pitik kluruk merga weruh malaikat, dene kelede meringkik amarga weruh syetan. Dadi wong sing muni swarane merga nesu kuwi dibandingna karo swarane kelede. Kaya sing kasebut ing hadis:
إِذَاسَمِعْتُمْ صِيَاحَ الدِّيَكَةِ فَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ، فَإِنَّهَا رَأَتْ مَلَكًا، وَإِذَا سَمِعْتُمْ نَهِيقَ الْحِمَارِ فَتَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ ، فَإِنَّهُ رَأَى شَيْطَانًا
Tegesipun : “Yen sira krungu jago kluruk ing wayah bengi, banjur padha nyuwuna sih-rahmat marang Allah, amarga satemene dheweke weruh malaikat. “Nanging menawi siro mireng kelede nguwuh-uwuh ing wanci dalu, mila nyuwun pangayoman dhumateng Allah saking gangguanipun setan, awit satemene piyambakipun sampun ningali setan” (HR. Muslim no. 3303 lan Muslim no. 2729).
Ma’asyiral Muslimin Sidang Jum’at ingkang dirahmati Allah SWT
Ngendhaleni swara tegese ngomong kanthi ngguyu lengkap. Tegese gaya guneman kang prasaja, ora ngrenggani, ora inggil, ora cepet banget lan ora nuwuhake kesan sombong.
Wonten ing hadis ingkang diriwayataken Abu Hurairah, Rasulullah SAW nate dhawuh supados tiyang mukmin tansah ngucap ingkang sae utawi njaga lisanipun (meneng).
Tegese kanthi njaga lisan lan ngucap kang becik bisa nambahi iman marang Allah SWT. Ing ngisor iki unen-unen hadis:
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رضي الله عنه عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ
Tegesipun : “Saking Abu Hurairah RA bilih Rasulullah SAW ngendika: Sing sapa iman marang Allah lan dina akhir, kudu ngomong sing becik utawa meneng, sing sapa iman marang Allah lan dina akhir, kudu ngajeni marang pepadhane, sing sapa iman marang Allah lan dina akhir, kudu ngajeni tamune.” (HR. Bukhari dan Muslim)
Ing riwayat liyane, Rasulullah SAW ngendika :
إنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ، ما يَتَبَيَّنُ فِيْهَا يَنْزِلُ بِهَا فِي النَّارِ أَبْعَدَ مِمَّا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ
Tegesipun: “Satemene wong abdi iku ngucapake ukara tanpa dipikir-pikir dhisik, mula banjur kecemplung ing naraka nganti tekan wetan lan kulon”. (HR.Muslim)
Hadis iki nerangake yen wong ngomong tanpa mikir apa sing arep diomongake, dheweke bakal tiba ing neraka.
Pramila kita minangka abdinipun Gusti kedah saged njagi pangandikanipun, andhap asor nalika sesrawungan kaliyan sinten kemawon mliginipun tiyang sepuh saha guru. Mugi-mugi Allah paring gampil anggen kita nindakaken kanthi sae. Amin, rabbal ‘aamiin
بَارَكَ اللهُ لِي وَلَكُمْ فِي اْلقُرْأنِ اْلعَظِيْم، وَنَفَعَنِيْ وَإِيَّاكُمْ بِمَا فِيْهِ مِنَ اْلأيَاتِ وَالذِّكْرِ اْلحَكِيْم، وَتَقَبَّلْ مِنِّي وَمِنْكُم تِلاَوَتَهُ، إِنَّهُ هُوَ السَّمِيْعُ اْلعَلِيْمُ، أَعُوْذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ. وَالْعَصْرِ. إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ. إِلَّا الّذِيْنَ آمَنُوْا وَعَمِلُوْا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْر. أَقُوْلُ قَوْلِيْ هٰذَا وَأَسْتَغْفِرُ اللهَ لِيْ وَلَكُمْ، فَاسْتَغْفِرُوْهُ، إِنَّهُ هُوَ الْغَفُوْرُ الرَّحِيْمُ
Khutbah Kaping Kalih
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِيْ أَنْعَمَنَا بِنِعْمَةِ الْاِيْمَانِ وَالْاِسْلَامِ. وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ خَيْرِ الْأَنَامِ. وَعَلٰى اٰلِهِ وَأَصْحَابِهِ الْكِرَامِ. أَشْهَدُ اَنْ لَا اِلٰهَ اِلَّا اللهُ الْمَلِكُ الْقُدُّوْسُ السَّلَامُ وَأَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا وَحَبِيْبَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ صَاحِبُ الشَّرَفِ وَالْإِحْتِرَامِ.
أَمَّا بَعْدُ. فَيَاأَيُّهَا النَّاسُ أُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ بِتَقْوَى اللهِ فَقَدْ فَازَ الْمُتَّقُوْنَ. فَقَالَ اللهُ تَعَالَى اِنَّ اللهَ وَ مَلَائِكَتَهُ يُصَلُّوْنَ عَلَى النَّبِيِّ يٰأَيُّهَا الَّذِيْنَ أٰمَنُوْا صَلُّوْا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوْا تَسْلِيْمًا. اَللّٰهُمَّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلٰى أٰلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلٰى سَيِّدِنَا اِبْرَاهِيْمَ وَبَارِكْ عَلٰى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلٰى اٰلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلٰى سَيِّدِنَا اِبْرَاهِيْمَ وَعَلٰى اٰلِ سَيِّدِنَا اِبْرَاهِيْمَ فْي الْعَالَمِيْنَ اِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ اَللّٰهُمَّ وَارْضَ عَنِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِدِيْنَ. وَعَنْ اَصْحَابِ نَبِيِّكَ اَجْمَعِيْنَ. وَالتَّابِعِبْنَ وَتَابِعِ التَّابِعِيْنَ وَ تَابِعِهِمْ اِلٰى يَوْمِ الدِّيْنِ.
اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُسْلِمِيْنَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِيْنَ وَالْمُؤْمِنَاتِ. اَللّٰهُمَّ ادْفَعْ عَنَّا الْغَلَاءَ وَالْوَبَاءَ وَالطَّاعُوْنَ وَالْاَمْرَاضَ وَالْفِتَنَ مَا لَا يَدْفَعُهُ غَيْرُكَ عَنْ بَلَدِنَا هٰذَا اِنْدُوْنِيْسِيَّا خَاصَّةً وَعَنْ سَائِرِ بُلدانِ الْمُسْلِمِيْنَ عَامَّةً يَا رَبَّ الْعَالَمِيْنَ. رَبَّنَا اٰتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّار.
عِبَادَاللهِ ! إِنَّ اللهَ يَأْمُرُكُمْ بِاْلعَدْلِ وَاْلإِحْسَانِ وَإِيْتآءِ ذِي اْلقُرْبىَ وَيَنْهَى عَنِ اْلفَحْشآءِ وَالْمُنْكَرِ وَاْلبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ وَاذْكُرُوا اللهَ اْلعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوْهُ عَلىَ نِعَمِهِ يَزِدْكُمْ وَلَذِكْرُ اللهِ أَكْبَرْ.
Download naskah khutbah bahasa Jawa
Editor Bahasa : Khayaturrohman