Khutbah Jumat Bahasa Jawa Tiga Potensi Anak Miturut Al-Quran

NU Cilacap Online – Putra ingkang dipun lairaken, dipun didik, dipun rawat, lan dipun gedeaken, mboten tansah cocog kaliyan pangajeng-ajenging tiyang sepuhipun. Lajeng, kados pundi Al-Qur’an nyawang lan nanggepi potensi putra kangge tiyang sepuhipun?
Salajengipun, apa lampah ingkang kedah dipuntindakaken supados putra-putra ingkang kita lahiraken saged dados putra ingkang cocog kaliyan pangajeng-ajenging tiyang sepuhipun?.
Khutbah Jumat kali ini berbahasa jawa dengan judul “Tiga Potensi Anak Miturut Al-Qur’an”. Oleh Kiai Kholid Masyhari, M.Ag. Pengurus LD PWNU Jawa Tengah bidang penelitian pengembangan dakwah.
Tersedia download PDF link ada di bawah.
Khutbah Sepindah
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِى أَنْعَمَ عَلَيْنَا بِنِعْمَةِ اْلِإْيمَانِ وَالْإِسْلَامِ، وَالَّذِىْ هَدَانَا إِلَى سُبُلِ السَّلَامِ، وَالّذِىْ أَنْقَذَنَا مِنَ الْكُفْرِ وَالظَّلَامِ، أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلَهَ إِلَّااللهُ وَحْدَهُ لاَشَرِيْكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ محُمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا محُمَّدٍ وَعَلَى أَلِهِ وَصَحْبِهِ أَجْمَعِيْنَ. أَمَّا بَعْدُ،فَيَا أَيُّهَا الْمُسْلِمُوْنَ، إِتَّقُوْا اللهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَاتَمُوْتُنَّ إِلاَّ وَأَنْتُمْ مُسْلِمُوْنَ. قَالَ اللهُ تَعَالَى فِى كِتَابِهِ اْلكَرِيْمِ أَعُوْذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيْمِ، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيْمِ وَالَّذِيْنَ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ اَزْوَاجِنَا وَذُرِّيّٰتِنَا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَّاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِيْنَ اِمَامًا
Ma’asyiral muslimin rahimakumullah
Puja lan puji syukur kula aturaken dhumateng Allah SWT. Awit saking kanikmatan ingkang diparingaken dening Panjenenganipun, kula lan panjenengan sedaya saged pinanggih wonten ing papan lan majelis ingkang pinaringan berkah punika, kagem ngabekti dhumateng Panjenenganipun minangka tandha syukur awit saking nikmat-nikmat ingkang sampun dipun tampi saking Panjenenganipun.
Shalawat lan salam, kula aturaken dhumateng Nabi Agung Muhammad SAW, ugi dhumateng para sahabatipun, para pengikutipun, lan mugi-mugi kita sedaya binarengi syafaatipun ing dinten akhir meniko. Amin.
Hadirin jamaah shalat Jum’at Rahimakumullah
Putra ingkang dipunlairaken, dipunpendidik, dipunrawat, lan dipunbesarken, mboten tansah cocog kaliyan pangajeng-ajenging tiyang sepuhipun. Lajeng, kadospundi Al-Qur’an nyawang lan nanggepi potensi putra kanggé tiyang sepuhipun? Salajengipun, apa lampah ingkang kedah dipuntindakaken supados putra-putra ingkang kita lahiraken saged dados putra ingkang cocog kaliyan pangajeng-ajenging tiyang sepuhipun?
Pandhangan Al-Qur’an Tumrap Potensi Anak
Sakderenge, wonten tiga tembung ing Al-Qur’an ingkang nuduhake potensi ingkang dipun-gadhahi anak minangka penjelasan lan panegasan. Tiga kategori anak punika minangka berikut:
- Anak Minangka Fitnah
Ing Surat Al-Anfal ayat 28, Al-Qur’an kanthi tegas ngandharake bilih anak lan bandha kuwi minangka ujian, utawi ing basa Al-Qur’an sinebut fitnah.
Punapa ujian punika? Ujian punika ngandhut teges bilih menawi kita boten eling lan boten waspada, anak lan bandha saged dados sabab boten lulusipun ujian kasebat. Kadhangkala kita saged ningali anak-anak ingkang nakal, dereng manut, lan dereng ngajeni dhumateng tiyang sepuhipun.
Punika minangka ujian, kepripun tiyang sepuh lajeng saged ngadhepi lan nyikapi perkawis punika kanthi bijaksana. Ayat punika kanthi tegas ngendika:
وَاعْلَمُوْٓا اَنَّمَآ اَمْوَالُكُمْ وَاَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ ۙوَّاَنَّ اللّٰهَ عِنْدَهٗٓ اَجْرٌ عَظِيْمٌ
Artosipun: Ngertosen menawi bondho lan putra-putranipun meniko namung dados ujian, lan satemenipun wonten ing ngarsanipun Gusti Allah wonten ganjaran ingkang ageng. (QS Al-Anfal ayat 28).
2. Anak Dados Mungsuh
Kategori kaping kalih wonten ing Al-Qur’an nyebataken bilih anak saged dados mungsuh, mesthi waé tumrap para tiyang sepuhipun. Anak ing posisi punika mesthi boten saleresipun, amargi tiyang sepuh ingkang ngopeni lan ngasuh dumugi dewasa malah dados lawan ing gesangipun.
Baca juga Khutbah Jumat Menyambut Pesta Demokrasi
Saged kados pundi, kadadosan tiyang sepuh ingkang dipateni déning anakipun, Na’udzubillah. Punika dados conto kados pundi anak saged dados mungsuh tumrap tiyang sepuhipun. Kategori anak ingkang dados mungsuh tumrap tiyang sepuhipun punika sampun ditegesaken wonten ing Al-Qur’an.
يٰآاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِنَّ مِنْ اَزْوَاجِكُمْ وَاَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَّكُمْ فَاحْذَرُوْهُمْۚ وَاِنْ تَعْفُوْا وَتَصْفَحُوْا وَتَغْفِرُوْا فَاِنَّ اللّٰهَ غَفُوْرٌ رَّحِيْمٌ
Artosipun : Hei para tiyang ingkang iman, satemenipun wonten ing satengahing para garwanipun lan para putranipun saged dados setru kangge panjenengan sedaya. Mila, sumangga panjenengan sedaya waspada dhumateng para garwa lan putra punika. Menawi panjenengan saged ngapuro, ndandosi, lan paring pangapunten, satemenipun Gusti Allah punika Maha Ngapunten lan Maha Asih. (QS At-Tagabun ayat 14).
Kadangkala garwa utawi putra saged nuntun sang suami utawi bapakipun kangge tumindak ingkang boten diijinaken dening agami.
- Anak Dados Panglereming Manah
Wonten ing posisi putra ingkang kaping tiga ingkang dipun sebutaken dening Al-Qur’an punika, putra ingkang mesthi dados idaman tiyang sepuhipun. Putra punika déning Al-Qur’an dipun sebut “Qurrota Ayun” utawi panglereming manah. Tipologi putra ingkang kados mekaten punika yaiku putra ingkang mesthi saged ngraosaken tentreming manah lan ati tiyang sepuhipun. Santun, taat ibadah, sae perangaine, saha ingkang salebetipun ndadosaken bungah lan mulyaning tiyang sepuh.
Tipologi putra kados ingkang dipun sebat ing nginggil punika dipun terangaken déning Al-Qur’an wonten ing Surat Al-Furqan ayat 74. Sanadyan mekaten, ayat punika ugi dipun anjuraken déning para guru saha kyai supados dipun waos déning saben tiyang sepuh, kanthi pangajab supados dipun paringi putra ingkang sholeh
وَالَّذِيْنَ يَقُوْلُوْنَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ اَزْوَاجِنَا وَذُرِّيّٰتِنَا قُرَّةَ اَعْيُنٍ وَّاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِيْنَ اِمَامًا
Artosipun: Punapa wau: “Lan tiyang-tiyang ingkang matur, Ya Gusti kawula, paringana kawula penyejuking manah saking garwa saha turunan kawula, saha anggena kawula dados sesuluh kangge tiyang-tiyang ingkang taqwa.’” (QS Al-Furqan ayat 74)
Menawi dados panutup saking khutbah punika lan dados jawaban kangge pitakenan kaping kalih, kepripun supados anak-anak kita saged dados Qurrata A’yun? Wangsulipun inggih punika: “Tirua tindak-tandukipun Luqman Hakim wonten ing ndhidhik anakipun.”
Bab punika sampun diterangaken kanthi cetha lan teges wonten ing Surat Luqman, ingkang ringkesan maknanipun inggih punika:”Bilih ndhidhik anak kedah ngenalaken dhateng Gusti Allah (tauhid), ngajari akhlak lan tata krama, ngutus kanggé nglampahi shalat, ngelampahi amar ma’ruf nahi munkar, sarta mboten dados sombong utawi angkuh dhateng sesami” (Al-Qur’an Surat Luqman ayat 13-19).
Al-Quran Surat Luqman Ayat 13
وَاِذْ قَالَ لُقْمٰنُ لِابْنِهٖ وَهُوَ يَعِظُهٗ يٰبُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللّٰهِۗ اِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيْمٌ
Artosipun: “Elinga nalika Luqman ngandika marang putranipun, nalika piyambakipun paring piwulang, ‘He anakku, aja nyarekna Allah! Satemené nyarekna (Allah) iku pancen tindak kezhaliman singgedhe banget.’” (QSLuqman ayat 13).
Surat Luqman Ayat 14
وَوَصَّيْنَا الْاِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِۚ حَمَلَتْهُ اُمُّهٗ وَهْنًا عَلٰى وَهْنٍ وَّفِصَالُهٗ فِيْ عَامَيْنِ اَنِ اشْكُرْ لِيْ وَلِوَالِدَيْكَۗ اِلَيَّ الْمَصِيْرُ
Artosipun: “Kula ngweling dhateng tiyang (supados mboten ngelawan) dhateng kedua tiyang sepuhipun. Ibu sampun ngandhut piyambakipun wonten ing kahanan ing lemah sanget, ingkang dados saya abot, lan nyapih piyambakipun ing kalih taun. (Weling Kula,) ‘Siyos sukurana dhateng Kula lan dhateng kedua tiyang sepuhmu.’ Mung dhateng Kula kemawon panjenengan bakal bali.” (QS Luqman Ayat 14)
Surat Luqman Ayat 15
وَاِنْ جَاهَدٰكَ عَلٰٓى اَنْ تُشْرِكَ بِيْ مَا لَيْسَ لَكَ بِهٖ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِى الدُّنْيَا مَعْرُوْفًاۖ وَّاتَّبِعْ سَبِيْلَ مَنْ اَنَابَ اِلَيَّۚ ثُمَّ اِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَاُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُوْنَ
Manawi kalihipun memaksa panjenengan supados mempersekuthaké Ingsun kaliyan barang ingkang panjenengan boten gadhah ilmu babagan punika, sampun tumut kalihipun. (Nanging) gayuh kalihipun wonten ing donya kanthi sae lan tumut dalanipun tiyang ingkang sami wangsul dhumateng Ingsun. Saklajengipun, namung dhumateng Ingsun panjenengan wangsul, lajeng Ingsun bakal matur dhumateng panjenengan babagan samukawis ingkang biyasa panjenengan tindakaken. (QS Luqman: ayat 15)
Luqman Ayat 16
يٰبُنَيَّ اِنَّهَآ اِنْ تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِيْ صَخْرَةٍ اَوْ فِى السَّمٰوٰتِ اَوْ فِى الْاَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللّٰهُۗ اِنَّ اللّٰهَ لَطِيْفٌ خَبِيْرٌ
Artosipun : Pangandikanipun (Luqman), “Hei anaku, satemenipun menawi wonten satunggaling tumindak sanajan sethithik kados wiji sawi lan wonten ing sela, wonten ing langit, utawi wonten ing bumi, mesthinipun Gusti Allah badhe nedahaken tumindak wau (kagem dipun paringi piwales). Satemenipun Gusti Allah punika Maha lembut malih Maha teliti.” (QS Luqman Ayat 16)
Luqman Ayat 17
يٰبُنَيَّ اَقِمِ الصَّلٰوةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوْفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلٰى مَآ اَصَابَكَۗ اِنَّ ذٰلِكَ مِنْ عَزْمِ الْاُمُوْرِ
Artosipun: Hei anakku, tindakana shalat lan prentahna (manungsa) supaya tumindak sing makruf lan cegahna saka tumindak sing mungkar, sarta sabarena atine ngadhepi apa wae sing menimpa kowe. Satemene iku kalebu prakara sing kudu diutamakake.” (QS Luqman Ayat 17)
Luqman Ayat 18
وَلَا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَلَا تَمْشِ فِى الْاَرْضِ مَرَحًاۗ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُوْرٍۚ
Atosipun: Aja nganti anggonmu mblaketi pasuryanmu saka sesamamu manungsa (merga sombong) lan aja mlaku ing bumi iki kanthi gumedhe. Satemene Allah mboten remen dhumateng saben wong kang sombong lan seneng anggonipun gumunggung. (QS Luqman Ayat 18).
Luqman Ayat 19
وَاقْصِدْ فِيْ مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَۗ اِنَّ اَنْكَرَ الْاَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيْرِࣖ
Artosipun : “Tumindaklah kanthi wajar nalika mlaku lan alusna swaramu. Satemene swara kang paling ala yaiku swarane keledai.” (QS Luqman ayat 19)
بَارَكَ اللهُ لِي وَلَكُمْ فِي القُرْآنِ العَظِيمِ، وَنَفَعَنِي وَإِيَّاكُمْ بِمَا فِيهِ مِنَ الأَيَاتِ وَالِذِكْرِ الحَكِمْ وَتَقَبَّلْ مِنِّي وَمِنْكُمْ تِلَاوَتَهُ إِنَّهُ هُوَا الْغَفُرُ الرَّحِيمِ وَقُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ
Khutbah Kaping Kalih
اَلْحَمْدُ للهِ وَكَفَى وَأُصَلِّيْ وَأُسَلِّمُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ أَهْلِ الْوَفَا. أَشْهَدُ أَنْ لَّا إِلهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيْكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ أَمَّا بَعْدُ فَيَا أَيُّهَا الْمُسْلِمُوْنَ أُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ بِتَقْوَى اللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيْمِ وَاعْلَمُوْا أَنَّ اللهَ أَمَرَكُمْ بِأَمْرٍ عَظِيْمٍ أَمَرَكُمْ بِالصَّلَاةِ وَالسَّلَامِ عَلَى نَبِيِّهِ الْكَرِيْمِ فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا اَللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيْمَ وَبَارِكْ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ سَيِّدِنَا إِبْرَاهِيْمَ فِيْ الْعَالَمِيْنَ إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ. اَللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُسْلِمِيْنَ وَالْمُسْلِمَاتِ والْمُؤْمِنِيْنَ وَالْمُؤْمِنَاتِ الْأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْوَاتِ اللهم ادْفَعْ عَنَّا الْبَلَاءَ وَالْغَلَاءَ وَالْوَبَاءَ وَالْفَحْشَاءَ وَالْمُنْكَرَ وَالْبَغْيَ وَالسُّيُوْفَ الْمُخْتَلِفَةَ وَالشَّدَائِدَ وَالْمِحَنَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ مِنْ بَلَدِنَا هَذَا خَاصَّةً وَمِنْ بُلْدَانِ الْمُسْلِمِيْنَ عَامَّةً إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيْرٌ عِبَادَ اللهِ إنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإحْسَانِ وَإِيْتَاءِ ذِي الْقُرْبَى ويَنْهَى عَنِ الفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ. فَاذكُرُوا اللهَ الْعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَلَذِكْرُ اللهِ أَكْبَرُ
Download Khutbah Jumat bahasa Jawa
Editor Bahasa : Khayaturrohman